Dziecko uderza głową. Autyzm czy inny powód?

Dziecko uderza głową – czy to problem? Otóż co piątemu maluchowi zdarza się uderzać głową o meble, ścianę i inne przedmioty. Widok, gdy dziecko uderza głową w ścianę ze złości, budzi skrajne emocje. Rodzice najczęściej czują niepokój i strach. Z artykułu dowiesz się, czy naprawdę jest się czym martwić i jakie są najczęstsze przyczyny takiego zachowania.

Dziecko uderza głową – jak interpretować to zjawisko?

Gdy widzimy, że dziecko uderza głową o podłogę, przede wszystkim nie warto popadać w panikę. Najczęściej jest to sposób komunikacji, bo przecież niemowlę nie potrafi jeszcze wyrazić swoich uczuć i emocji werbalnie.

Zanim odpowiemy sobie na pytanie, dlaczego dziecko uderza głową, zwróćmy uwagę na następujące okoliczności:

• o jakiej porze dnia najczęściej dziecko uderza głową w podłogę lub meble;
• w jakich okolicznościach, np. gdy rodzic jest zajęty;
• co poprzedza takie zachowanie lub przed jakimi czynnościami występuje, np. wizyta gości, zbyt intensywny dzień, czas z opiekunką itp.;
• jakie inne nietypowe zachowania budzą nasz niepokój.

Zachowania i gesty należy czytać kontekstowo, dlatego tak ważne jest środowisko i tryb dnia, jaki ma małe dziecko.

Jedno jest pewne, gdy dziecko uderza głową, może to być objaw zaburzeń, najczęściej jednak jest to jeden z etapów rozwoju. Zachowanie zwykle zanika do trzeciego roku życia i jest sygnałem samouspokajającym.

Dziecko uderza głową, gdy się zdenerwuje – to ujście negatywnych emocji

Niektóre zachowania maluchów wydają nam się nienormalne, niezrozumiałe i martwiące, bo nie są z “naszego świata dorosłych ludzi”. To wcale nie jest tak rzadkie zjawisko, gdy dziecko uderza głową gdy się zdenerwuje. Jest to autoagresywny i gwałtowny rodzaj ekspresji. Gdy dziecko w złości uderza głową o podłogę, to próbuje dać ujście bardzo silnym emocjom, które go przerastają.

Pomyślmy, czy takiego zachowania nie poprzedzały inne sposoby ekspresji złości? Czy dziecku nie zdarzało się rzucać zabawkami, używać przemocy wobec innych członków rodziny, rówieśników i zwierząt? Jeśli tak, to jak wówczas zareagowaliśmy? Jeżeli w takich sytuacjach reakcja rodzica była głośna i stanowczo zakazująca takiego zachowania, to możemy przewidywać, że maluch znalazł inną drogę ujścia złych emocji, czyli autoagresję. Nasz zakaz wyrażenia złości w dany sposób nie sprawił, że złość zniknęła, lecz jedynie zmienił się jej kanał wyrażenia.

Uderzanie główką o podłogę, ścianę i inne miejsca

Często bywa tak, że gdy roczne dziecko uderza głową w ścianę lub podłogę, próbuje w ten sposób rozładować napięcie. Uderzanie i ruchy głowy temu towarzyszące mogą przypominać dziecku bujanie w ramionach matki, które je uspokaja. W takim przypadku wprowadzenie kilku niewielkich zmian może sprawić, że problem zniknie. Warto nieco zmodyfikować nasze wieczorne rytuały, np. podczas kąpieli malucha włączyć cicho muzykę, przygasić światło i pozwolić dziecku się zrelaksować.

Uderzanie głową o różne powierzchnie może być też sposobem na nudę i wyrażenie potrzeby zainteresowania, np. wtedy, gdy rodzic przygotowuje posiłek i nie zwraca uwagi na dziecko. Zwykle gdy widzimy takie zachowanie, rzucamy wszystko i biegniemy do malucha, aby go przytulić i uspokoić. W tym przypadku jest to wołanie o bliskość i uwagę.

Gdy zauważymy pojawienie się tego zjawiska warto również przeanalizować cały przebieg naszego typowego dnia. Możliwe, że dziecko nie otrzymuje odpowiedniej ilości bodźców i zwyczajnie jest znudzone. Możemy wówczas zacząć czytać mu więcej bajek i urozmaicać zabawy.

Rodzice czasami obserwują, jak ich dziecko uderza głową o oparcie kanapy lub fotelika samochodowego. Najczęściej jest to reakcja na nudę i zniecierpliwienie. 2-letnie dziecko, prezentując takie zachowanie, próbuje wyrazić swój bunt i niezadowolenie z zastanej sytuacji.

Zdarza się, że młodsze dziecko uderza głową podczas snu. Tego rodzaju rytmiczne i powtarzalne zachowania mają pomóc mu w zaśnięciu. Może to potrwać kilka minut i zazwyczaj robią tak dzieci do 1. roku życia. Warto wtedy zabezpieczyć odpowiednio łóżeczko:

• odsuń łóżeczko od ściany;
• włóż do łóżeczka ochraniacz zabezpieczający szczebelki;
• podłóż pod nogi łóżeczka gumowe podkładki, aby zmniejszyć hałas;
• nie zaglądaj do malucha zbyt często, aby nie wzmacniać tego zachowania jako sposobu zwrócenia na siebie uwagi.

Dziecko uderza głową – autyzm czy inna przyczyna?

Widząc nietypowe zachowania, mamy tendencję do wyciągania pochopnych wniosków. Gdy widzimy, jak nasze dziecko uderza głową autyzm może być pierwszą myślą, jaka nam się nasuwa. Pamiętajmy, że autyzm jest spektrum składającym się z wielu objawów, które muszą występować jednocześnie. Proces diagnozowania autyzmu wymaga długotrwałych obserwacji i badań.

Koniecznie skonsultuj się z psychologiem oraz neurologiem, jeśli obserwujesz u swojego dziecka zestaw niepokojących zachowań takich jak:

• stereotypie ruchowe – dziecko uderza głową o wszystko lub wybrane powierzchnie w sposób rytmiczny i powtarzający, kołysze się, kiwa na boki itp.;
• unikanie kontaktu z rówieśnikami;
• agresja w stosunku do innych ludzi i autoagresja;
• unikanie bliskości z rodzicami;
• precyzyjne wykonywanie powtarzalnych czynności, np. układanie zabawek w równym rzędzie.

Nie warto bagatelizować zachowań, które nas niepokoją, jednocześnie zawsze warto zachować spokój i zimną krew.

Czy psycholog jest potrzebny?

Gdy dziecko uderza głową psycholog jest koniecznością? Jak już wspomniano w pierwszej części artykułu, takie zjawisko jest częste i naturalne. Jednak jeżeli dziecko już dawno skończyło trzeci rok życia, a autodestrukcyjne zachowanie utrzymuje się przez dłuższy czas, warto wówczas zasięgnąć pomocy psychologa oraz neurologa.

Istnieje jednak niewielkie ryzyko, że gdy dziecko uderza głową autyzm zostanie u niego zdiagnozowany. Rodzic może skonsultować się z psychologiem lub pedagogiem już na wczesnym etapie rozwoju dziecka i uzyskać poradę, jak zachować się w takich sytuacjach, aby nie nasilić problemu.

Brzmi to dziwnie, ale najczęściej dziecko uderza głową w złości, aby się wyciszyć i uspokoić. Co jako rodzic możesz zrobić w tej sytuacji? Oto kilka rad:

• okaż dziecku wsparcie – bądź przy nim, nie oceniaj, nie krzycz i nie zakazuj takiego zachowania;
• gdy dziecko w nerwach uderza głową o podłogę, podłóż mu poduszkę i pozwól uwolnić emocje;
• zabezpiecz pomieszczenie i dziecko – na podłodze rozłóż dywany, koce i poduszki, załóż dziecku na głowę miękką czapkę;
• poświęć mu więcej uwagi – wspólne zabawy, śpiew, taniec i gra na instrumentach pozwoli rozwinąć poczucie rytmu i przekierować emocje.