Jak nauczyć dziecko czytać? Skuteczne metody

Jak nauczyć dziecko czytać? Czy nauka czytania powinna mieć swój początek w jakimś konkretnym czasie? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej. Oprócz tego opisujemy najlepsze metody uczenia dziecka czytać. Warto zobaczyć!

W jakim wieku dziecko zaczyna czytać?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Są dzieci, które rozpoczynają naukę czytania już w wieku czterech i pięciu lat. Jednak większość dzieci uczy się czytać wraz z rozpoczęciem edukacji wczesnoszkolnej, czyli w wieku sześciu i siedmiu lat. Co ciekawe, badania wskazują na to, że w dalszych etapach rozwoju, nie ma istotnych różnic między dzieckiem, w przypadku którego nauka czytania rozpoczęła się w wieku pięciu lat, a tym, które rozpoczęło ją w wieku siedmiu lat. Warto zatem nie skupiać się na wieku, lecz na gotowości i motywacji do nauki czytania dziecka.

O tym, kiedy i jak nauczyć dziecko czytać, powinna decydować jego gotowość oraz predyspozycje. Gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki podstawowych umiejętności takich jak pisanie, czytanie i liczenie określa się na podstawie trzech obszarów rozwoju:

• rozwój psychomotoryczny – odpowiada za techniczną stronę nauki czytania. Gotowość do nauki w tym aspekcie przejawia się poprzez rozróżnianie liter i symboli graficznych. Dziecko potrafi już połączyć w pary te same litery zapisane jako wielkie i małe, podejmuje również próbę ich zapisania;
• rozwój psychologiczny – odpowiada za percepcję wzrokowo-słuchową oraz koordynację ruchową. Gotowość do nauki przejawia się w zapamiętywaniu nowych informacji oraz umiejętności koncentracji przez dłuższy czas;
• umiejętności słownikowo-pojęciowe – zanim dowiemy się, jak nauczyć dziecko czytać ze zrozumieniem, najpierw musimy określić jego wiedzę o świecie. Gotowość do nauki w tej kwestii oceniana jest na podstawie posiadanej przez dziecko wiedzy o otaczającym świecie społecznym, kulturowym i przyrodniczym. Bez podstawowej wiedzy o rzeczywistości dziecko nie będzie w stanie zrozumieć czytanego tekstu, a co za tym idzie – jego motywacja do nauki będzie na bardzo niskim poziomie.

Aby nauka czytania dziecka była efektywna, te trzy aspekty muszą wystąpić jednocześnie. Pamiętajmy, aby nie wywierać na dziecko niepotrzebnej presji. Nie bez przyczyny nauka czytania (oraz pisania) nie jest zawarta w programie nauczania przedszkolnego. Przedszkolaki poprzez zabawę przygotowywane są do tego, aby móc w pełni rozpocząć naukę pisania oraz czytania na dalszych etapach edukacji.

Jak nauczyć dziecko czytać? Poświęć trochę czasu

Czytanie to jedna z najważniejszych umiejętności, które pozwalają nam funkcjonować w społeczeństwie. Umiejętność czytania pozwala nie tylko na zapoznanie się z literaturą i bieżącymi wydarzeniami ze świata, lecz także na dowiedzenie się, na jakiej ulicy się znajdujemy, jaki produkt w sklepie chcemy wybrać itd. Wiedza o tym, że jest to umiejętność niezbędna, sprawia, iż nakładamy na siebie i swoje dzieci niepotrzebny stres i chcemy nauczyć je czytać jak najszybciej. Warto jednak wziąć pod uwagę, że dla nas dorosłych czytanie jest intuicyjnie, nie wymaga żadnego wysiłku, w przypadku dzieci jest to coś zupełnie nowego, angażującego i wymagającego. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, empatię i poświęcić dziecku dużo czasu.

Jak nauczyć dziecko czytać, tak aby nie zniechęcić go do dalszej nauki? Oczywiście zawsze zaczynamy od samych siebie! Jak wiadomo dzieci zawsze interesuje to, co robią rodzice. Wykorzystując tę wiedzę, można w prosty sposób zaszczepić w dziecku chęć do nauki czytania. Już od najmłodszych lat warto czytać dziecku bajki do snu, wskazując palcem czytane linijki tekstu. Dobrze, abyśmy sami byli pasjonatami czytania i aby nasze dziecko jak najczęściej widziało nas z książką lub gazetą w ręce. Przykład zawsze idzie z góry.

Jeżeli już zaszczepiliśmy w dziecku tę ciekawość, to czas poznać kilka skutecznych metod, jak nauczyć dziecko czytać krok po kroku.

Nauka czytania poprzez sylaby

Aby odpowiedzieć sobie na pytanie, jak nauczyć dziecko czytać sylabami, najpierw musimy wprowadzić je w świat literek poprzez zabawę. Na rynku jest dostępnych mnóstwo zabawek, które są w kształcie liter bądź je zawierają. Gdy dziecko już dowie się o istnieniu liter i pozna ich kształt, możemy następnie przejść do zapoznania dziecka z samogłoskami ustnymi (o, a, e, i , u, ó, y). Przy nauce samogłosek dobrze jest zaangażować niemal wszystkie zmysły dziecka, np. ucząc literki “o” wskazujemy palcem na oko, zataczając kółko i powtarzając wyraźnie tę literę. Dziecku łatwiej będzie zapamiętać daną samogłoskę, gdy skojarzy ją z przedmiotem lub częścią ciała.

Gdy samogłoski zostaną już opanowane, można przejść do zabawy sylabami, czyli łączenia samogłoski ze spółgłoską np.:

ta, to, te, ti, tu, ty;

ma, mo, me, mi, mu, my.

Następnie podnosimy poziom trudności, łącząc np. tę samą samogłoskę z różnymi spółgłoskami np.:

ka, pa, da, ma, la;

le, ke, fe, je, be itd.

Warto urozmaicać zabawę sylabami, tak aby dziecko szybko nie znudziło się nauką. Można wykorzystać do tego książeczki do nauki liter, zabawki w kształcie liter, ruchome plansze, dzięki którym dziecko, powtarzając sylabę, może ją jednocześnie wskazać w tekście lub ułożyć na planszy.

Kolejnym etapem uczenia dziecka czytać sylabami jest łączenie dwóch sylab ze sobą np.:

mata, pole, tata, kuku itd.

Nauka czytania metodą literową

Jeżeli zastanawiamy się nad tym, jak szybko nauczyć dziecko czytać, to metoda literowa może nie okazać się najskuteczniejsza. Wymaga ona nieco więcej czasu oraz dobrego rozplanowania materiału przez rodzica. Nie zaleca się jej także dzieciom poniżej szóstego roku życia. Warto ją jednak przetestować, ponieważ są dzieci, u których ta metoda sprawdzi się doskonale. Jak nauczyć dziecko czytać metodą literową? Oto wskazówki:

1. Naukę rozpoczynamy od poznania wszystkich liter, zaczynając od samogłosek (a, o, e, i, u), ponieważ samogłoski ułatwią dziecku tworzenie słów samodzielnie. W trakcie nauki liter, warto aby rodzic zaczął oswajać dziecko z prostymi wyrazami, stworzonymi z dwóch samogłosek oraz dwóch spółgłosek np. mama, tata, pole itd.
2. Gdy dziecko zna już doskonale wszystkie litery na pamięć, możemy przejść do nauki składania liter w wyrazy. Ważne jest, aby wybierać wyrazy bardzo proste, będące rzeczownikami, które łatwo można odnieść do przedmiotów rzeczywistych, np. kawa, jaja, mata.
3. Gdy stwierdzimy, że dziecko już świetnie radzi sobie ze składaniem prostych wyrazów, przechodzimy do próby układania wyrazów w proste i krótkie zdania, np. tata pije kawę, mama ma mate itd. Gdy dziecko opanuje proste zdania, dopiero wtedy można przejść do nauki czytania bardziej złożonych zdań.

Ważne jest, aby naukę czytania opierać na materiale, które dziecko już zna! Można korzystać z ulubionej bajki lub tekstów czytanych w szkole.

Czytanie globalne – nauka czytania dla najmłodszych dzieci

Czytanie globalne jest metodą nauki czytania polegającą na zapamiętywaniu wyglądu i brzmienia słów poprzez zabawę. Tę metodę można stosować już u półtorarocznych dzieci oraz nieco starszych, które jeszcze nie znają liter.

Dla dziecka jest to atrakcyjny sposób spędzenia czasu z rodzicem oraz szybki sposób na naukę czytania, jednak dla rodzica jest to bardziej wymagające.

Metoda polega na zapamiętywaniu całych słów bez rozkładania ich na litery czy sylaby. W przypadku rzeczowników sprawa jest prosta, gdyż wystarczy użyć kart, na których będą napisane słowa skojarzone z obrazkiem, np. słowo „słoń” skojarzone ze zdjęciem słonia. Dziecko w bardzo szybki sposób zapamięta brzmienie, wygląd oraz znaczenie rzeczownika. Nieco trudniej robi się w przypadku czasowników, przymiotników itd. Wymaga to od rodzica niezwykłej kreatywności oraz przygotowania merytorycznego, nawet wtedy, gdy korzysta z materiałów przeznaczonych do nauki czytania globalnego, jakich na rynku nie brakuje.

Warto jednak zaznaczyć, iż brak naukowych dowodów na potwierdzenie skuteczności tej metody.