Kim staje się człowiek, gdy przestaje być dzieckiem? Czy o 11-latce możemy powiedzieć, że jest nastolatką? Z artykułu dowiesz się, kim właściwie jest nastolatek i od jakiego wieku jest się nastolatkiem.
Spis treści
Nastolatek, czyli kto?
Okres dojrzewania to czas prawdziwych rewolucji psychologicznych, biologicznych i społecznych. Jest to trudny czas dla nastolatków, ale jeszcze trudniejszy wydaje się dla rodziców.
Wszystko, co wypracowaliśmy z dzieckiem do tej pory, przestaje obowiązywać. Nastolatek zmienia swoje zainteresowania, znajomych i poszukuje własnych ścieżek. Rodzice w tym okresie nie mają zbyt dużego wpływu na swoje dziecko. Nie wybierają mu ubrań, nie decydują o spędzaniu wolnego czasu.
Dojrzewanie to czas, w którym nastolatek ma silną potrzebę akceptacji, samodzielności, swobody, poszukiwania tożsamości i poczucia, że jest traktowany, jakby był dorosłym człowiekiem. Nie oznacza to, że nie potrzebuje uwagi rodziców. Uwaga rodziców powinna być zdystansowana i rozsądna. Warto w tym okresie obserwować swoje dziecko, jednak nie narzucać się zbytnio. Dobrze mieć dziecko na oku i reagować w razie ryzykownego zachowania, takiego jak np. sięganie po narkotyki.
Od jakiego wieku jest się nastolatkiem?
Ustalenie, od jakiego wieku jest się nastolatkiem, to kwestia dyskusyjna. Z biologicznego punktu widzenia okres, w którym oddziela się młodość od dzieciństwa, uważa się skok pokwitaniowy. U chłopców okres dojrzewania przypada pomiędzy 12. a 15. rokiem życia. Objawia się znacznym przybraniem na masie i wzroście. Twarz nabiera bardziej dorosłego wyglądu, pojawia się zarost i zaczynają występować nocne polucje.
Dziewczynki dojrzewają nieco szybciej od chłopców. Skok pokwitaniowy pojawia się między 10. a 13. rokiem życia. Zwykle w tym okresie u dziewczynek pojawia się miesiączka i ciało zaczyna nabierać bardziej kobiecych kształtów.
Rozwój myślenia i osobowości
W okresie dojrzewania zaczyna rozwijać się myślenie abstrakcyjne i kreatywne. Nastolatkowie mają potrzebę twórczego wyrażania swojej osobowości. W gronie znajomych zaczynają żywo dyskutować na ważne tematy.
Dojrzewanie to również czas, w którym występuje tzw. burza hormonalna. Nastolatkowie znacznie silniej przeżywają emocje. Towarzyszą temu również huśtawki emocjonalne. W jednej chwili są radośni i hałaśliwy, w drugiej zaś skrajnie smutni i wycofani. Częściej pojawia się zarówno histeria, jak i euforia.
Perspektywa społeczna
Powyższy opis to tylko biologiczno-psychologiczny punkt widzenia, bo od ilu lat jest się nastolatkiem z perspektywy społecznej? W Polsce często określa się mianem nastolatka osoby, które ukończyły 11. rok życia. Wynika to z kwestii językowych, gdyż wiek 11 lat, ma końcówkę „naście”. To jednak podejście niekonsekwentne, ponieważ na osobę, która ma 19 lat, rzadko kiedy mówi się, że jest nastolatkiem, a raczej uważana jest za osobę dorosłą.
Od jakiego wieku jest się nastolatkiem – kwestie prawne
Być może rozsądnym podejściem do określenia tego, od jakiego wieku jest się nastolatkiem, byłoby kierowanie się obowiązującym prawem. Prawo w Polsce jasno określa, od ilu lat jest się nastolatkiem i co się z tym wiąże.
Zgodnie z przepisami, do 13. roku życia za wszystkie czyny dziecka w pełni odpowiedzialni są rodzice lub opiekunowie prawni. Wraz z ukończeniem 13. roku życia, nastolatek musi mieć świadomość tego, że jego konkretne czyny, pociągają za sobą konkretne konsekwencje.
Dziecko od 13. roku życia nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych, np. może samodzielnie zrobić zakupy, kupić bilet, książkę itp. 13-latek odpowiada za swoje zachowanie prawnie w razie popełnienia przestępstwa lub czynu niedozwolonego.
Posługiwanie się przepisami prawa wydaje się wygodnym i praktycznym sposobem w sytuacji, gdy chcemy określić, od jakiego wieku jest się nastolatkiem. To właśnie wtedy młody człowiek nabywa nowe prawa i obowiązki.
Bycie nastolatkiem a obowiązki
Od nastolatków często trudno wyegzekwować wykonywanie jakichkolwiek obowiązków. I nie chodzi tu o obowiązki wobec rodziców, którzy sprawują nad nim opiekę do 18. roku życia, lecz przede wszystkim obowiązki wobec siebie samego.
Ustaliliśmy już, od ilu lat jest się nastolatkiem – to dobry czas, aby zacząć oczekiwać od nastolatka samodzielności w wielu obowiązkach domowych. Oczywiście w niektórych pracach pomoc rodzica może okazać się niezbędna, jednak chodzi o to, aby nie wyręczać nastolatka w jakich obowiązkach jak:
- pranie, prasowanie i układanie własnych ubrań;
- zrobienie zakupów spożywczych od czasu do czasu;
- samodzielnie przygotowywanie sobie śniadania, kolacji, itp.;
- odrabianie prac domowych i załatwianie innych spraw szkolnych;
- transport do szkoły i na zajęcia dodatkowe;
- organizowanie sobie czasu wolnego.
Pamiętajmy, że status nastolatka może wiązać się z różnym stopniem dojrzałości i samoorganizacji. Ostatecznie nawet o dorosłych mówimy czasem, że są dużymi dziećmi, a o osobach młodych – że wykazują się dużą powagą i wysokim stopniem zorganizowania.
