Czy warto studiować pedagogikę? Jakie perspektywy otwiera studiowanie tego kierunku? Z pewnością pedagogika jest dziś ugruntowaną dyscypliną naukową, a jej badania obejmują już nie tylko dzieci. Warto przyjrzeć się jej poszczególnym działom oraz statusowi pedagoga w społeczeństwie, aby znaleźć odpowiedzi na te pytania.
Spis treści
Pedagogika – ogólny opis dyscypliny naukowej
Pedagogika jest dyscypliną nauki, która zajmuje się badaniem procesów edukacyjnych. Procesy te są rozumiane dosyć szeroko, to znaczy obejmują całego człowieka w ciągu całego jego życia. Dlatego pedagogika podejmuje namysł nie tylko nad dziećmi, ale też nad osobami dorosłymi (andragogika) i starszymi (gerontopedagogika).
Podkreśla się, że pedagogika jest dziedziną teoretyczno-praktyczną. Z jednej strony stosuje się opis i analizę procesów edukacyjnych, a z drugiej projektuje i wdraża określone oddziaływania wychowawcze.
Pedagogika wyodrębniła się w XIX wieku z filozofii i na początku miała trzy główne działy: pedagogikę ogólną, dydaktykę i historię wychowania. W XX wieku, zwłaszcza w II połowie, pedagogika zaczęła rozszerzać swoją perspektywę i brać pod uwagę również inne subdyscypliny, jak socjologię, psychologię, filozofię, kulturoznawstwo.
Dziś pedagogikę studiuje się często na wydziale nauk o wychowaniu, która obejmuje właśnie te różne konteksty spojrzenia na człowieka i jego edukację (wychowanie). Stąd możemy dziś wyróżnić pedagogikę filozoficzną, pedagogikę kultury i pedagogikę o orientacji socjologicznej. Dodatkowo wyodrębnia się podział według kryteriów instytucjonalnych: pedagogikę przedszkolną, wczesnoszkolną, pedagogikę szkoły wyższej i kryteriów działalności pozaszkolnej: pedagogikę pracy, obronną czy zdrowia.
Wyróżnia się też pedagogikę według deficytów rozwojowych: pedagogikę specjalną (w tym np. oligofrenopedagogikę – pedagogikę osób z niepełnosprawnością intelektualną) i według rodzaju dewiacji: pedagogikę resocjalizacyjną, penitencjarną, itd.
Pedagogika – czy warto studiować?
Pedagogika – czy warto poświęcać czas na studiowanie tego kierunku? Dla każdego, kto jest zainteresowany człowiekiem i jego rozwojem, ten kierunek będzie na pewno interesujący. W myśl szerokiego spojrzenia na procesy wychowania i edukacji dziś kursy obejmują różne dyscypliny naukowe, zwłaszcza psychologię rozwojową, wychowawczą czy nauki o kulturze.
Studenci, przechodząc przez kolejne lata, zwykle rozpoczynają od takich przedmiotów, jak pedagogika ogólna, historia wychowania i dydaktyka ogólna. Następnie wybierają określoną ścieżkę i podejmują kursy specjalistyczne.
Pedagogika czasami jest włączana do nauk humanistycznych, a czasami do społecznych. Z naukami humanistycznymi łączy ją namysł teoretyczny, zwłaszcza filozoficzny, a z naukami społecznymi, orientacja psychologiczna i socjologiczna. Dlatego pedagogika łączy w sobie teorię i praktykę edukacyjną. Patrzy na człowieka całościowo, a poza tym proponuje konkretne formy oddziaływań wychowawczych.
Czy warto więc studiować pedagogikę? Z pewnością warto poznać uwarunkowania rozwoju człowieka i zyskać wiedzę, która pomoże w codziennej pracy z ludźmi, nawet w takich miejscach pracy, które z wychowaniem nie mają pozornie wiele wspólnego.
Pedagogika – możliwe zawody po ukończeniu
Pedagogika przygotowuje do konkretnego zawodu, jak pedagog szkolny, wychowawca w szkole, ośrodkach wychowawczych i penitencjarnych lub kurator zawodowy. Nie są to jednak jedyne miejsca pracy. Na przykład pedagog o specjalizacji animacja kulturalna może pracować w różnych ośrodkach kultury, jak muzeum, dom kultury, a nawet placówki rehabilitacyjne. Natomiast studia z pedagogiki, na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna przygotowują do pracy w przedszkolu i w klasach 1-3.
Szerokie spojrzenie na człowieka w pedagogice przygotowuje też do pracy z osobami starszymi i seniorami, zwłaszcza w wymiarze edukacyjnym. Osoby po pedagogice odnajdują się też w działach HR, gdzie stają się specjalistami od planowania rozwoju pracowników.
Pedagogika – opinie absolwentów
Absolwenci kierunku pedagogika, pytani o to, czy warto iść na te studia, podkreślają, że przygotowują one merytorycznie do zawodu. Wiedza i umiejętności, które nabyli w toku studiów, przynajmniej częściowo są przydatne w życiu zawodowym i prywatnym. Mowa tu przede wszystkim o umiejętnościach interpersonalnych.
Co więcej, inne umiejętności, jak poznanie mechanizmów międzyludzkich czy umiejętność planowania mogą być, w opinii absolwentów, wykorzystane w innych zawodach. Niektórzy absolwenci krytycznie odnoszą się do wysokości zarobków tuż po studiach, ale z czasem te opinie się zmieniają.
Czy warto wybrać kierunek pedagogika? Absolwenci twierdzą, że tak, choć warto też nie poprzestawać na tym jednym kierunku. Zmiany na rynku pracy wymuszają czasami podjęcie dodatkowego szkolenia. Jeśli nawet nie przyda się ono teraz, może okazać się wartościowe po jakimś czasie.
Pedagogika specjalna – opis kierunku
Pedagogika specjalna jest działem pedagogiki, który zajmuje się procesami edukacyjnymi osób z różnymi niepełnosprawnościami. Chodzi o osoby głuchonieme i z wadami słuchu (surdopedagogika), wzroku (tyflopedagogika) i z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika). Zajmuje się ona również edukacją osób niedostosowanych społecznie (np. z autyzmem) i przewlekle chorych. Pedagogikę specjalną w Polsce niejako stworzyła Maria Grzegorzewska, która położyła podwaliny teoretyczne pod tę dyscyplinę.
Celem pedagogiki specjalnej jest stworzenie podstaw dla procesów rewalidacji, tzn. usprawniających i kompensujących zaburzone funkcje organizmu (wzrok czy słuch). Naczelną ideą jest doprowadzenie osoby z różnymi dysfunkcjami do pełni rozwoju biologicznego i społecznego, w ramach ich możliwości.
Dlatego też pedagogika specjalna bardzo ściśle opiera się o inne działy nauki, jak fizjologia, psychiatria, psychologia czy neurologia. Ze względu na różne schorzenia, studenci mają więc kursy z zakresu medycyny, aby móc w pełni pomóc osobom z deficytami.
Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna – opis kierunku
Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna przygotowuje do pracy w przedszkolu i z dziećmi na początku szkoły podstawowej (klasy 1-3). Zajmuje się procesami wychowania i edukacji dzieci w wieku średnim i późnym dzieciństwie. Absolwent tego kierunku potrafi wspierać możliwości rozwojowe dziecka, diagnozować jego problemy, formułować programy profilaktyczne, ma też rzetelną wiedzę z psychologii rozwojowej. Jest specjalistą od maluchów i potrafi profesjonalnie zająć się ich rozwojem. Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna uczy wrażliwości na dzieci i daje rzetelną wiedzę o ich rozwoju.
Obecnie wiele przedszkoli ma zajęcia z językiem angielskim, wdraża się zajęcia z rytmiki czy plastyki. Dlatego wszelkie kursy dodatkowe podnoszą rangę i prestiż zawodu pedagoga. Istnieje też, ze względu na przewagę kobiet, potrzeba obecności wychowawców-mężczyzn w tym okresie rozwoju człowieka.
Pedagogika resocjalizacyjna – opis kierunku
Pedagogika resocjalizacyjna to dział pedagogiki specjalnej, która ukierunkowana jest na pracę z osobami niedostosowanymi społecznie. Najczęściej absolwenci tej specjalizacji pracują w różnych ośrodkach wychowawczych i penitencjarnych, w których prowadzą procesy edukacyjne.
Ten kierunek pozwala zgłębić istotę wykolejenia społecznego, jego przyczyny i uwarunkowania. Uwrażliwia na potrzeby osób niedostosowanych i stara się znaleźć optymalne warunki dla ich rozwoju.
Praca w ośrodku młodzieżowym czy z osadzonymi więźniami nie jest dla każdego. Studenci w czasie studiów mają okazję odwiedzić placówki, w których mogą potem pracować, dlatego już wtedy przekonują się, czy widzą siebie w takim charakterze. Pedagogika resocjalizacyjna wymaga pełnego profesjonalizmu, ale uczy też wrażliwości na drugiego człowieka.
Studia podyplomowe pedagogiczne
Podyplomowe studia pedagogiczne przygotowują do pracy w charakterze nauczyciela danego przedmiotu szkolnego. Trwają zwykle od 1,5 roku do 2 lat i obejmują takie kursy, jak pedagogika i dydaktyka ogólna, historia wychowania i obowiązkowe praktyki w szkole.
Poza tymi studiami można również podjąć studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej lub przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Można też studiować na specjalizacji pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, czy pedagogika kultury, które przygotowują do pracy w ośrodkach pozaszkolnych.
Prestiż zawodu nauczyciela i pedagoga
Nauczyciel i pedagog są postrzegani w społeczeństwie jako specjaliści, którzy na co dzień pracują z dziećmi i młodzieżą. Są cenionymi i wartościowymi pracownikami, a przy tym mają duże możliwości rozwoju. Jest to często ich wymóg, bowiem, nauki pedagogiczne wciąż się rozwijają, zwłaszcza w zakresie pedagogiki specjalnej.
Nauczyciel i pedagog, podejmując pracę z dziećmi i młodzieżą, pracują również z rodzicami. Są w otoczeniu społecznym pośrednikami na drodze do pełnego rozwoju i wychowania młodego pokolenia. Stąd ich status społeczny jest ważny, i w obliczu nieustannie zmieniającego się świata, powinien rosnąć.
Nieco inaczej status pedagoga wygląda w ośrodkach kultury, gdzie jest on zrównany z osobami po innych studiach i często nie pracuje na cały etat. Inaczej też postrzega się wychowawcę w więzieniu, gdzie jest częścią służby więziennej. Jego prestiż jest tutaj z pewnością wyższy.
Nauczyciel i pedagog są coraz bardziej doceniani, zwłaszcza jeśli pracują z osobami z różnymi dysfunkcjami lub dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
W badaniach społecznych wskazuje się, że zawód nauczyciela jest w Polsce uznawany za ważny. Można sprawdzić te dane w komunikatach CBOS. Pedagodzy zajmują według przedstawionych kryteriów szóste miejsce – pod względem „poważania społecznego”.
Pedagog i jego zarobki
Czy warto studiować pedagogikę, biorąc pod uwagę możliwości finansowe po tych studiach? Zarobki pedagogów w szkołach są uzależnione od rozwoju zawodowego i rozpoczynają się dziś od około 3 tys. złotych brutto, a zwykle jest to więcej. Im dłuższy staż i bardziej specjalistyczne kursy, np. uprawniające do pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu, tym zarobki są wyższe.
Inaczej jest w ośrodkach penitencjarnych, które nadzoruje Ministerstwo Sprawiedliwości. Ze względu na charakter pracy w specjalnych warunkach, wychowawcy mogą liczyć tam na dodatkowe benefity.
Jeszcze inaczej sytuacja wygląda w ośrodkach kultury, gdzie zarobki kształtują się na niższym poziomie niż w szkołach. Jest to związane ze specyfiką domów kultury i muzeów, których pierwszym celem nie jest edukacja i wychowanie, ale gromadzenie, opracowanie i prezentowanie zbiorów dzieł sztuki.
Pedagogika – czy warto? Podsumowanie
Czy warto studiować pedagogikę? Ze względu na szerokie możliwości rozwojowe, pewność pracy i coraz lepsze postrzeganie roli pedagoga w naszym społeczeństwie, jest to kierunek, który zadowoli jego absolwentów. Pedagogika jest kierunkiem interdyscyplinarnym, co pozwala patrzeć na człowieka w szerokiej perspektywie. Obejmuje procesy wychowania z punktu widzenia psychologicznego, socjologicznego, biologicznego i kulturowego. Ukończenie tych studiów pozwala nabyć umiejętności pracy z ludźmi. Stąd jego absolwenci potrafią odnaleźć się w każdej pracy.
Warto również postawić na praktyczny aspekt studiów i samodzielnie poszukiwać praktyk zawodowych. Im więcej doświadczymy praktyki na studiach, tym łatwiej będzie nam potem wejść na rynek pracy. Pedagogika jest ciekawym kierunkiem studiów, który daje szanse szerokiego rozwoju osobistego i zawodowego. Chociaż nie wiąże się – najczęściej, bo nie musi to być reguła – z bardzo wysokimi zarobkami, daje gwarancję stabilnego zatrudnienia na zmieniającym się rynku pracy.
